Een spirituele relatie is gericht op autonomie, liefde en (spirituele) ontplooiing. Het doel is niet (het behoud van) de relatie als zodanig, maar de individuele ontwikkeling van beide partners. De relatie dus als middel, niet als doel. Dat betekent nogal wat. Om te beginnen accepteer je dat je zelf volledig verantwoordelijk bent voor je geluk maar ook je problemen. De oplossing daarvoor kun je niet bij de ander leggen. Je kunt de ander wel vragen om te ondersteunen, maar je kunt dat niet claimen. Omgekeerd natuurlijk ook: jij bent niet verantwoordelijk voor het geluk van de ander.
Dat betekent natuurlijk niet dat je niet voor elkaar mag zorgen, van elkaar mag genieten, elkaar kunt inspireren en elkaar innig lief mag hebben. Maar ieder staat op eigen benen en draagt zichzelf. Je doet/laat geen dingen waar je zelf niet helemaal achter staat, omdat je eigenlijk bang bent dat de ander zich anders afgewezen voelt, en vervolgens jou weer zal afwijzen. Dat kan behoorlijk confronterend zijn, maar juist dat brengt de ander verder in zijn/haar ontwikkeling, en nodigt uit om (al kan het in eerste instantie voelen als een afwijzing) ook zelf verantwoordelijkheid te nemen.
Verantwoordelijkheid nemen voor jezelf kan best betekenen dat je om hulp/liefde/warmte/bevestiging vraagt omdat je daar (soms zo vreselijk veel zelfs!) behoefte aan hebt. De ander mag dan ja zeggen, of nee, er rust geen claim. De “nee” van de ander kan heel lastig zijn maar ook de “nee” van jezelf tegen de ander!
Als je de ongemakkelijke gevoelens die dit oproept kunt onderzoeken door ze waar te nemen en liefdevol te omhelzen (in plaats van ze af te wijzen/toe te dekken) kom je dichter bij jezelf en kun je jezelf bevrijden van afhankelijkheidspatronen, ook wel ego-beknellingen genoemd. En het wonderlijke is, hoe meer je dit beoefent, hoe vrijer de liefde kan stromen.
Jan Geurtz beschrijft het zo: Een spirituele relatie kun je met elkaar als liefdespartners ontwikkelen als die niet langer gebaseerd is op behoeftigheid en angst, maar op liefde en spirituele ontplooiing. De spirituele relatie is een relatievorm waarin de partners hun autonomie en spirituele ontwikkeling voorop stellen en elkaar daarbij helpen.
Bijna iedereen heeft een zelfbeeld dat gebaseerd is op zelfafwijzing, en op behoeftigheid aan liefde en erkenning van buitenaf om je waardevol te kunnen voelen. Veel liefdesrelaties raken daardoor na een tijdje in een crisis en lopen stuk, of -wat erger is- komen terecht in een gezapig soort samenzijn, uitsluitend gericht op veiligheid en routine. En dat is jammer, want achter die versluierende en soms beknellende patronen zit wel een diepe en authentieke liefde. Die wordt echter steeds onbereikbaarder en in plaats daarvan ben je verwikkeld in een wederzijdse bevestiging van allerlei oude patronen en gevoelens. Liefde verandert steeds meer in veiligheid, en die wordt steeds meer een beknelling. Maar het alternatief -de relatie beëindigen- vervult je steeds meer met angst. Er lijkt geen andere oplossing dan te vluchten in de alledaagse bezigheden. (…)