Leg deze vraag voor aan 10 mensen die 'iets' met Tantra doen, en je krijgt waarschijnlijk 10 verschillende antwoorden…
Dat geeft al aan in hoeveel verschillende richtingen de Tantra zich hier in het Westen ontwikkeld heeft. Iets als `de echte Tantra` bestaat dan ook eigenlijk niet. Vanuit haar oorsprong, lang geleden in India, heeft de Tantra zich ontwikkeld tot de vele verschijningsvormen van dit moment. Lastig, als je 'iets' met Tantra wil gaan doen, want het aanbod aan workshops en cursussen is breed en je weet van te voren nooit precies wat je kunt verwachten.
In veel van onze workshops maken ook wij gebruik van Tantra. In dit artikel leggen we uit wat Tantra voor ons betekent.
Tantrische oefeningen
Wanneer iemand zegt: 'Ik doe aan tantra’ of 'Ik beoefen tantra' dan wordt meestal bedoeld het doen van tantrische oefeningen. Meestal door het volgen van workshops en cursussen; het aanbod hierin is groot.
Tantrische oefeningen zijn gericht op het intensiveren van belevingen, ervaringen en gevoelens. Verbinding maken met jezelf, en verbinding maken met anderen, daar draait het om. Een ven de betekenissen van het woord tantra is 'web', dat wat alles met alles verbindt.
Er zijn veel 'soorten' oefeningen: ademhalingsoefeningen, oogcontact, gebruiken van stem/geluid, beweging/dans, meditaties en aanraking/massage. Die laatste zijn het meest bekend, maar tantrische oefeningen bestaan dus uit veel meer dan massage. Afhankelijk van het soort oefening doe je ze alleen, in duo’s, met een kleine groep of in een grotere groep.
Alle oefeningen zijn “lichaamsgericht”, dat betekent dat de zintuigen een grote rol spelen: kijken, tasten, horen en soms ook ruiken en proeven. Je zintuigen worden geprikkeld, en je richt je vervolgens op de sensaties en gevoelens die daardoor in jezelf ontstaan, de energie die daardoor in jezelf gaat stromen.
Daardoor word je bewuster van je eigen gevoelswereld, en ga je ook bewuster om met de verbinding met anderen. Zowel het contact met jezelf als met anderen verdiept zich en wordt intenser. Op die manier ruimte maken in jezelf, jezelf openen en daardoor 'vrijer' te kunnen leven, in volledig contact met jezelf, dat is waar het in tantrische oefeningen om gaat.
Vaak wordt de nadruk gelegd op de 'aangename' kant van tantra: de warme verbinding voelen met jezelf en anderen, je hart openen, de flow van het liefdevolle contact. Dat is zeker wat tantra kan doen, maar tantrische oefeningen zijn niet alleen maar 'fijn'. Want als je je open stelt voor alles wat in je aanwezig is, dan kom je natuurlijk ook stukken tegen die minder fijn zijn: oude pijn, emotionele blokkades, angst voor bijvoorbeeld intimiteit, angst om gekwetst te worden. Alles wat er is verdient liefdevolle aandacht, zegt de tantra, dus ook deze stukken in jezelf. Wij vinden het belangrijk ook hiervoor ruimte te maken in onze workshops.
Soms kom je de begrippen 'Rode Tantra' (tantra van de linkerhand) en 'Witte tantra' (tantra van de rechterhand) tegen. Over het algemeen wordt met Rode Tantra bedoeld tantra die wereldser is, meer op lichamelijke beleving en plezier gericht en explicieter erotisch/seksueel. Aanraking (massage) is een belangrijk onderdeel. Witte Tantra is meer gericht op ademhaling, meditatie, beweging en minder op massage. Maar iedereen heeft zo zijn eigen definitie van Rode Tantra en Witte Tantra, dus als je deze termen tegenkomt zegt het nog niet zoveel over wat je precies kunt verwachten. Daarom gebruiken wij deze termen niet, beter kun je kijken naar de omschrijving van het programma/workshop.
Tantra is gericht op wat er 'in het hier en nu is'. In die zin is tantra geen therapie, er is geen van te voren vastgesteld 'behandelplan'. Maar tantrische oefeningen laten je ervaren waarin je vrij bent, en waar je dat nog niet bent, en nodigen je uit die onvrije stukken te verkennen en op te lossen. In die zin kunnen tantrische oefeningen zeker een therapeutisch effect hebben.
Tantra als levenshouding
Als je regelmatig tantrische oefeningen doet kun je gaan merken dat je anders in het leven gaat staan. Kenmerkend daarin is dat je het leven meer ervaart zoals het zich aan je voordoet, dat je er minder 'grip' op wil houden. Je hebt je vast wel eens afgevraagd wat je met je leven wil. Door tantra wordt deze vraag omgedraaid: je gaat je afvragen wat het leven van jou wil. Dat je zelf echt regie kunt hebben over je leven is volgens tantra een illusie. We willen dit wel omdat het zekerheid biedt en een gevoel van controle maar ga maar eens na hoe vaak je leven anders is gelopen dan je had verwacht, en bedacht.
Een tantrische levenshouding betekent dat je, wanneer er zich bijvoorbeeld een probleem aandient, dit niet meteen wil vastpakken en oplossen. Je laat eerst alles door je heen gaan, wat doet dat probleem met je, wat voel je er bij. Niet zozeer de emoties die het oproept (boosheid, verdriet) maar de gevoelslaag die daar onder zit. Je blijft daar in contact mee, maar tegelijkertijd blijf je ook van een beetje afstand observeren: 'Goh, interessant/mooi/heftig wat ik hier allemaal bij voel en wat het allemaal met me doet'. Tantra gaat er van uit dat het leven zelf wel duidelijk maakt wat je met een bepaalde situatie het beste kunt doen, zodra je het genoeg doorvoeld hebt komt er vanzelf een bewustzijn hoe je het beste kunt handelen. Vaak is het zelfs zo dat het probleem zich vanzelf oplost, of dat in ieder geval de oplossing zich vanzelf aandient.
Het betekent dus niet dat je passief moet blijven, maar wel dat je niet te snel “in een oplossing moet gaan”. Dan is de kans namelijk groot dat je het proces verstoort en kiest voor een oplossing die niet optimaal voor je is.
Openstellen dus voor alles wat er op je pad komt (juist de onverwachte dingen), beleven wat dit met je doet zonder je te laten meeslepen in de emotie van het moment, en niet te snel naar een oplossing grijpen. Zodat je kunt meegaan in de levensstroom, het leven de regie laat, in het vertrouwen dat die je brengt waar je moet zijn. Ook al zijn die paden onbekend, en is de bestemming ongewis. Daar is lef voor nodig….
Op dat punt aangekomen betekent 'bezig zijn met tantra' niet meer het doen van tantrische oefeningen (die heb je waarschijnlijk niet eens meer nodig), maar is tantra een levenshouding geworden, die elk moment van de dag in je aanwezig is, en van waaruit je leeft, ervaart en reageert.
Tantra als spirituele leer
Uiteindelijk is tantra een spirituele leer, en zoals eigenlijk met alle 'Oosterse spiritualiteit' is het spirituele doel het bereiken van Verlichting. Dat laatste wordt ook omschreven met woorden als 'een worden met de kosmos', 'een worden met het Al', 'een worden met de Schepping'. In wat modernere termen wordt ook gesproken over het 'ervaren van non-dualiteit'. Daarmee wordt een ervaring bedoeld waarmee het onderscheid tussen jou en de rest (anderen, de wereld) verdwijnt. Je voelt je een met alles, je voelt het verschil niet meer. Ook de tijd bestaat niet meer, alleen het hier en nu. Alles is een, ondeelbaar en op dit moment.
In de manier waarop je dit bewustzijn kunt bereiken verschilt tantra van de meeste andere 'spirituele methoden'. Die zijn vaak gebaseerd op 'ontzegging' van alles wat met plezier te maken heeft: door discipline, vasten, langdurige meditaties, seksuele onthouding, afzondering en dergelijke wordt verlichting nagestreefd. Het pad van de Tantra is juist het omgekeerde: als je een wil worden met alles, zul je eerst alles volledig moeten kunnen ervaren, en dat doe je met je lichaam, je gevoelens, je zintuigen. Tantra nodigt je dus uit daar helemaal in te gaan, als een middel om tot een hoger bewustzijn te komen. En om het uiteindelijk weer allemaal te kunnen loslaten.
Betekent dit nu dat je, als je met tantra begint, uiteindelijk dit hele pad moet gaan, uiteindelijk op dit derde niveau uit moet komen? Nee, natuurlijk niet. In tantra 'moet' er weinig, en tantra is ook niet gericht op doelen in de toekomst maar op het hier en nu. Als die spirituele kanten je niet zo aanspreken maar je vindt het gewoon fijn om regelmatig in workshops tantrische oefeningen te doen, en te genieten van wat dat met je doet, dan moet je dat vooral doen. Je zult er versteld van staan wat dat je emotioneel en relationeel kan opleveren!
Tantra en seksualiteit
Tantra wordt vaak geassocieerd met seks en dat is jammer. Want tantra draait niet om seks en al helemaal niet de seks zoals wij die in het Westen gewend zijn. Voor tantra is seksuele energie een krachtig middel om te gaan stromen, verbinding te maken met alles wat er in je beweegt. Seksuele energie wordt binnen de tantra vaak gelijkgesteld aan levensenergie. En omdat het bij tantra gaat om open te staan voor alles, zou het vreemd zijn niet open te staan voor seksuele energie, want die bezitten we allemaal.
Binnen de tantra is seksuele energie een vorm van energie die, mits op de juiste manier gebruikt, kan bijdragen aan vergroting van je bewustzijn, en aan je persoonlijke groei.
Je zou kunnen zeggen dat de seks, zoals de meesten van ons die kennen, doelgericht is, gericht op opwekken van seksuele lust om vervolgens die lust weer kwijt te raken in een orgasme. Een korte termijn bevrediging. Tantrische seksuele energie is niet gericht op bevrediging maar voedend voor alles wat er in je leeft. Daarom dat tantra er naar streeft die energie te behouden, met je mee te dragen, in plaats van zo snel mogelijk weer te ontladen.
Bovendien is tantrische seksuele energie sterk gericht op het ervaren van verbinding, met jezelf en met de ander. En die verbinding kan heel intens zijn, veel meer en dieper dan de “geilheid” van de op snelle bevrediging gerichte seks.
Tantra kent oefeningen die specifiek gericht zijn op het opwekken van deze 'tantrische'seksuele energie. Maar tantra kent nog veel meer oefeningen die die hier niet specifiek op gericht zijn… Met andere woorden: seksueel gerichte oefeningen zijn maar een onderdeel van de tantra en bovendien, tantrische seksuele energie is niet te vergelijken met de 'geile lust' waar we normaal gesproken aan denken als het over seks gaat.
Tantra heeft dus (ook) met seksualiteit te maken maar wel op een andere manier dan je waarschijnlijk gewend bent.